door Howard Davies
London – De klimaatverandering is een grote uitdaging voor centrale banken geworden. De opwarming van de aarde kan inflatiedruk veroorzaken, terwijl de fysieke en transitierisico’s die worden veroorzaakt door klimaatverandering, een grote invloed hebben (en zullen blijven hebben) op de waarde van financiële activa en bedrijven.
Aan de ene kant zijn beleidsmaatregelen om de energiekosten te verhogen en de emissies te verlagen controversieel, met name in de Verenigde Staten.
Aan de andere kant hebben sommige centrale banken, met name in Europa, een groenere benadering aangenomen. De Federal Reserve van de Verenigde Staten heeft echter aangegeven dat zij geen klimaatbeleidsmaker willen zijn. Er zijn twee kampen gevormd en het lijkt erop dat ze verder uit elkaar zullen drijven.
Anderen in het bruine kamp zijn onder meer Mervyn King, de voormalige gouverneur van de Bank of England, die stelt dat het aangaan van klimaatverantwoordelijkheden ‘de onafhankelijkheid van de centrale bank in gevaar zou brengen.’ Er is uiteraard geen groter risico voor het menselijk leven denkbaar. Otmar Issing, de eerste hoofdeconoom van de Europese Centrale Bank, heeft zich ook uitgesproken. ‘Een “groen” monetair beleid bestaat niet,’ benadrukt hij.
Maar er zijn ook dappere strijders in de groene hoek.
Mark Carney, een enthousiasteling sinds hij de Bank of England leidde, moedigt centrale banken aan om ‘te onderzoeken hoe zij hun … monetaire beleidstransacties meer in overeenstemming kunnen brengen met de wettelijke klimaatdoelstellingen.’
ECB-president Christine Lagarde zelf heeft de klimaatverandering omschreven als ‘mission critical.’ Frank Elderson, het voor het klimaatbeleid verantwoordelijke ECB-bestuurslid, heeft ervoor gezorgd dat de obligatie-inkoopprogramma’s van de Bank minder gericht zijn op bedrijven met een hoge koolstofuitstoot, ten gunste van klimaatvriendelijkere bedrijven en industrieën.
Hij omschrijft de bank als een ‘voorzichtige realist’ in plaats van als een ‘milieuactivist’ (hoewel sommige bankiers onder toezicht van de ECB het daar waarschijnlijk niet mee eens zullen zijn).
‘Banken zullen het voortouw nemen in de energie- en klimaattransitie, of ze dat nu willen of niet,’
zegt hij, en het is de rol van de toezichthouder om banken aan te moedigen hun leningenportefeuille met dat gegeven in het achterhoofd te beheren.
Op het gebied van het monetaire beleid beschreef Isabel Schnabel, het Duitse ECB-bestuurslid,
onlangs hoe en waarom de Bank klimaatveranderingsoverwegingen in haar aanpak zou opnemen. De ECB wil niet alleen ‘de bestaande voorkeur voor emissie-intensieve bedrijven wegnemen,’ maar ook ‘klimaatgerelateerde informatie verplicht stellen voor obligaties die in aanmerking willen blijven komen om als onderpand te dienen voor onze herfinancieringstransacties.’
De ECB lijkt zich geen zorgen te maken over Powells argument dat klimaatbeleid geen zaak is voor centrale banken, en zij rechtvaardigt haar aanpak door op te merken dat de statuten van de ECB vereisen dat zij het economische beleid van de Europese Unie ondersteunt, naast het handhaven van prijsstabiliteit. Maar critici waarschuwen dat de ECB binnenkort voor de rechter kan worden gedaagd wegens overschrijding van haar mandaat.
De Britten lijken precies in het midden te staan, zoals vaak het geval is.
De Bank of England heeft een klimaatstresstest voor Britse banken uitgevoerd. Het was een verhelderende oefening: de risico’s voor banken waren het grootst als regeringen doeltreffende maatregelen inzake koolstofprijsstelling uitstelden, en als de noodzakelijke aanpassingen om de nieuwe netto-nuldoelstelling voor emissies te bereiken plotseling en ontwrichtend waren.
Dat inzicht heeft de banken zelf tot veranderingen aangezet. Maar de Britse toezichthouders hebben zich tot dusverre verzet tegen het idee om de kapitaalvereisten te manipuleren om de kosten van leningen aan landen met een hoge koolstofuitstoot te verhogen (de zogenaamde bruine straffactor) of om groene leningen te stimuleren (de groene steunfactor). Er is meer enthousiasme voor een dergelijke manipulatie in de eurozone, waar de Banque de France voorstander is.
Vanuit het perspectief van de banken zijn deze meningsverschillen zorgwekkend. Er bestaat een duidelijk gevaar dat verschillende benaderingen van klimaatrisico’s in verschillende rechtsgebieden tot concurrentievervalsing zullen leiden. Bankiers hopen dus dat er snel enige convergentie van standpunten zal ontstaan. Door bruine en groene verf met elkaar te mengen, ontstaat meestal een donkerder, doffer groen: bosgroen wordt het vaak genoemd. Dat zou een passende oplossing kunnen zijn. Maar voorlopig lijkt de Fed vastbesloten om zich niet in het bos te wagen.
Howard Davies, voormalig plaatsvervangend gouverneur van de Bank of England, is bestuursvoorzitter van de NatWest Group.
Dit artikel “Central Bankers Green Lines” verscheen eerder in “Project Syndicate“.
