Wil je een smartphone die de aarde niet kost? Dit is hoe Fairphone e-waste, milieuschade en uitbuiting aanpakt.
Het aantal mobiele telefoons zal de komende jaren twee keer zo groot worden als het aantal mensen, tot een “verbluffende” 18 miljard in 2025.
Van de ruwweg 1,5 miljard telefoons die elk jaar worden verkocht, wordt slechts 20% gerecycled.
De meesten van ons zijn zich bewust van deze groeiende berg e-afval en het omgekeerde daarvan: de mijnen waar mensenrechten worden begraven op zoek naar de mineralen die we nodig hebben voor onze smartphones.
Maar met telefoons in het middelpunt van ons leven, die we het grootste deel van de dag in onze handen hebben, is het handig om de schade die ze aanrichten te negeren. De kwalen van de mobiele telefoonindustrie kunnen aanvoelen als de zoveelste manier waarop onze dagelijkse consumptie van veraf schade veroorzaakt – net als onze trek in avocado’s of onze voorliefde voor snelle mode.
Maar er is een andere manier. Zelfs in dit geglobaliseerde systeem is er ruimte om een ethische consument te zijn en er is één telefoon die op milieu- en sociaal gebied een grote voorsprong heeft: de Fairphone.
De telefoon werd in 2012 gelanceerd door een Nederlandse sociale onderneming en heeft als unique selling point dat de onderdelen toegankelijk – en dus repareerbaar – zijn met een schroevendraaier.
Fairphone heeft er ook veel zorg aan besteed om alle materiële onderdelen zo bewust mogelijk in te kopen.
De EU Green Week werpt een licht op de circulaire economie en daarom spraken we met Monique Lempers, directeur Impact Innovation van Fairphone, om een kijkje in de keuken van de industrie te krijgen.
WAT IS DE IMPACT OP HET KLIMAAT VAN DE KORTE LEVENSDUUR VAN ONZE TELEFOONS?
“Helaas is de gemiddelde tijd dat een gebruiker zijn telefoon gebruikt slechts twee tot drie jaar”, zegt Lempers.
Aangezien het grootste deel van de CO2-uitstoot van een telefoon vrijkomt bij de productie – ongeveer 75% – heeft dit vluchtige bezit een “enorme impact”, zegt ze.
Fairphone streeft ernaar de levensduur van een telefoon te verlengen tot meer dan vijf jaar, dus het dubbele van de huidige gemiddelde levensduur.
Fairphone doet dit door zijn modulaire toestel gemakkelijk repareerbaar te maken. “We hebben YouTube-video’s waar kinderen het in twee minuten repareren,” zegt ze. “Dus het zou echt voor iedereen mogelijk moeten zijn.” Er kunnen ook nieuwe onderdelen worden ingeruild, zoals een geüpgradede cameramodule.
Fairphone schat dat het in 2022 999 ton CO2 heeft vermeden, grotendeels dankzij de verlengde levensduur van zijn telefoons. Dat is de uitstoot die 650 Nederlandse huishoudens in een jaar zouden creëren door elektriciteitsverbruik. Oftewel meer dan 500 ton verbrande kolen.
HOE KUN JE JE TELEFOON LANGER LATEN MEEGAAN?
Lemper’s eerste advies is om de verleiding van advertenties te weerstaan. Gemakkelijker gezegd dan gedaan wanneer de blinkendste nieuwe iPhone boven ons opdoemt op billboards met steeds betere specificaties. Maar, zegt ze, “vaak is het technische verschil niet zo groot – vooral de laatste jaren zijn de telefoons echt vergelijkbaar geworden.”
Het repareren van beschadigde telefoons kan minder duur zijn dan je denkt, voegt ze eraan toe, en kan je toestel weer zo goed als nieuw maken. En als je telefoon niet meer zo goed werkt, kun je de software updaten of een nieuwe batterij proberen voordat je een nieuwe koopt.
“Dan is het natuurlijk heel belangrijk om je telefoon goed te bewaren en te bewaken,” zegt ze. “Er zitten veel kostbare metalen in en er is veel werk gestoken in het maken van je telefoon.”
Het is dus belangrijk dat we hem koesteren als het waardevolle product dat hij is.
WAT IS DE SCHADUWZIJDE VAN DE TELEFOONINDUSTRIE?
Meer over deze waardevolle producten: zo’n 60 verschillende mineralen en metalen komen van over de hele wereld in onze smartphones terecht en vormen daar verschillende onderdelen van. Goud zit bijvoorbeeld in meer dan 20 verschillende onderdelen van een telefoon.
Lemper ziet twee “echt duistere waarheden” in de smartphone-industrie. De eerste is dat ze de miljoenen mensen vergeet die deze elementen winnen, vaak onder extreem gevaarlijke omstandigheden.
“We moeten als industrie onze verantwoordelijkheid nemen”, zegt ze. “Daarom is Fairphone opgericht – om de toeleveringsketen open te breken en die duistere waarheden achter onze toeleveringsketen bloot te leggen en om vervolgens ook met oplossingen te komen en te laten zien dat het ook anders kan.”
Het bedrijf heeft 14 ‘focusmaterialen’ geïdentificeerd die het in gerecyclede vorm probeert te krijgen of die het betrekt van eerlijke mijnen.
Fairphone gaat niet voorbij aan landen als de Democratische Republiek Congo [DRC] waar conflictmineralen wijdverbreid zijn. “We denken dat de winning van mineralen de arme gemeenschappen daar ook echt kan helpen om te profiteren van de vraag naar mineralen”, legt Lemper uit.
Maar ze zorgen er wel voor dat het kobalt bijvoorbeeld uit mijnen komt die ontwikkeling ondersteunen en niet bijdragen aan gewapende conflicten.
Het grootste deel van de productie vindt plaats in China, waar de meeste telefoononderdelen worden gemaakt. Ook hier denkt Fairphone dat het een “positieve impact” kan hebben in het land, door zijn koopkracht te gebruiken om de arbeidsomstandigheden van de arbeiders aan de lopende band te verbeteren.
E-WASTE AANPAKKEN
De andere duistere waarheid is dat e-waste wereldwijd de snelst groeiende afvalstroom is, zegt Lemper. Dit komt omdat we gewend zijn om onze elektronica weg te gooien voordat ze optimaal gebruikt zijn.
Bovendien wordt e-waste niet goed verwerkt. Van de 20 procent die wordt ingezameld, kunnen we slechts 30 tot 50 procent van de mineralen eruit halen en de rest wordt verbrand of gaat naar stortplaatsen.
Fairphone probeert de industrie te inspireren om het beter te doen. Het nieuwste model, de Fairphone 4, is ‘elektronisch afvalneutraal’, wat betekent dat voor elke verkochte telefoon een andere afgedankte telefoon of gelijkwaardig elektronisch afval wordt hergebruikt of gerecycled.
HOE KUNNEN WE DE TELEFOONINDUSTRIE CIRCULAIR MAKEN?
Het bedrijf heeft een terugnameprogramma voor oude telefoononderdelen – momenteel alleen beschikbaar in Duitsland en Frankrijk, maar binnenkort ook in andere landen.
En het bedrijf blijft pionieren op het gebied van smartphones; het test een nieuwe dienst waarbij Fairphones kunnen worden geleased in plaats van verkocht tegen een maandelijks bedrag.
De ‘Fairphone Easy’-aanpak stimuleert consumenten om de telefoon langer te houden door de kosten na verloop van tijd te verlagen. Door het bedrijf de eigenaar van de telefoon te maken, wordt het ook beloond voor het verlengen van de levensduur van de telefoon met duurzame onderdelen.
Lemper beschrijft het als “een ideaal circulair bedrijfsmodel”.
Dit artikel “Sick of buying a new phone every two years? Fairphones last for years and don’t exploit miners” verscheen eerder op Euronews.
