Je zet nog maar net voet in de bossen van Muir Woods in Noord-Californië of je wordt getroffen door een krachtig aroma: de geur van kruidige ceder, scheerling, verse den en vruchtbare aarde. Een Sonoma-eekhoorn scharrelt langs de grootste bomen ter wereld. De rode stammen van de Californische kustsequoia’s torenen zo hoog als 116 feet.
Bijna niemand weet het en we hebben het grootste deel ervan vernietigd: het gematigde regenwoud. Toch wordt het beschouwd als een belangrijk ecosysteem en functioneert het als een airconditioner. Waar is het te vinden en hoe kunnen we het voor uitsterven behoeden?
Zodra je voet zet in de bossen van Muir Woods in Noord-Californië, word je getroffen door een krachtig aroma: de geur van kruidige ceder, hemlock, verse den en vruchtbare grond. Een Sonoma-eekhoorn scharrelt langs de grootste bomen ter wereld. De rode stammen van de Californische kustsequoia’s torenen wel 2.000 meter hoog en sommige reuzen zijn meer dan 2.000 jaar oud. Onder hun massieve takken voel je je klein als mens, alsof je je in een levende kathedraal bevindt.
REGENWOUDEN IN HET NOORDEN
“Weinig mensen weten wanneer ze tussen de beroemde sequoia’s staan dat ze zich in het grootste regenwoud van het noorden bevinden,” legt Dominick DellaSala uit. De Amerikaan is bioloog en natuurbeschermer en heeft zijn hele leven gewijd aan de “vergeten regenwouden”, zoals hij ze noemt.
“Veel mensen denken bij het woord regenwoud meteen aan het prachtige Amazonewoud in Zuid-Amerika en het thuis van de berggorilla’s in Rwanda”, legt hij uit. “Maar dat is slechts een van de soorten regenwoud die er zijn, en ze hebben allemaal een speciale rol op deze planeet.”
Naast het tropische regenwoud, waar de gemiddelde temperatuur tussen de 21 en 30 graden Celsius ligt en het tot 1000 centimeter per jaar regent, is er het gematigde regenwoud en zijn kleine zusje, het koele boreale regenwoud. Gematigde regenwouden vind je bijvoorbeeld in Japan of Zuid-Afrika, of hier in het gematigd regenwoud van de Stille Oceaan in Noord-Amerika, het grootste in zijn soort ter wereld. Het strekt zich uit van Noord-Californië tot Alaska. Hier valt jaarlijks slechts tussen de 150 en 500 centimeter neerslag, maar door de lagere temperatuur en verdamping is de eeuwigdurende vochtigheid die een regenwoud kenmerkt ook hier aanwezig.
De sequoia’s en reuzenzwaardvarens en huckleberrystruiken die aan de westkust van de VS groeien, kunnen meer dan vijf liter vocht per dag opnemen. In tegenstelling tot het Amazonegebied hebben de regenwouden van de Stille Oceaan seizoenen; in de zomer komt er mist opzetten en in de winter sneeuw.
ALS EEN AIRCONDITIONER
Als DellaSala over dit unieke ecosysteem praat, hoor je hoeveel hij ervan houdt. “Gematigde regenwouden hebben niet de spectaculaire endemische biodiversiteit van hun tropische tegenhangers, maar ze hebben wel een veelvoud aan biomassa,” zegt hij. “Er is een enorme dichtheid aan mossen en korstmossen, ongelooflijke aantallen vogelsoorten. De regenwouden van Alaska herbergen grizzlyberen en de rijkste zalmstromen ter wereld.”
Gematigde regenwouden functioneren als een gigantische airconditioning. Door hun waterkringloop houden ze de regionale temperaturen koel. Je kunt dit voelen als je van het binnenland van Californië naar de kust rijdt: brandende zon en 30 graden in San José, een aangename 21 graden in de bossen rond San Francisco, slechts een uur rijden naar het noorden. Naast vloeistof slaan de bomen ook enorme hoeveelheden CO2 op. In het gematigde regenwoud van de Stille Oceaan is dat meer dan 1500 ton per hectare. Het is het dichtste bovengrondse CO2-reservoir ter wereld, dichter dan het Amazonewoud, dat gemiddeld slechts 250 ton kooldioxide per hectare opslaat. Er blijft echter veel meer over van het tropische regenwoud dan van het gematigde regenwoud. “Vóór de kolonisatie bedekten gematigde regenwouden grote delen van de Amerikaanse kusten, inclusief die van Europa en Azië. Maar wij mensen hebben meer dan zeventig procent vernietigd,” zegt DellaSala.
WACHT EVEN. REGENWOUDEN IN EUROPA?
DellaSala kon het ook nauwelijks geloven, vertelt hij. In de loop van zijn leven reisde hij de wereld rond voor zijn talloze boeken en studies over gematigde regenwouden. Een van die reizen bracht hem naar Schotland, beroemd om de grimmige schoonheid van de Highlands. Maar dit landschap is het resultaat van meedogenloze ontbossing. Ooit was de hele kust van Groot-Brittannië en Ierland bedekt met wat bekend staat als Keltisch regenwoud. DellaSala, die vanuit zijn huis in Oregon gewend was aan reusachtige sequoia’s, bevond zich plotseling in betoverende eikenbossen met kleine, knoestige bomen. Maar ook hier overheerste de mist, typisch voor een gematigd regenwoud.
“Vandaag de dag komt het in Europa bijvoorbeeld nog steeds voor in de Kaukasus, in Georgië. In Groot-Brittannië is vandaag de dag slechts één procent van het land bedekt met regenwoud. Een paar honderd jaar geleden was dat de hele Britse kust. Terwijl het in de VS vooral de houtindustrie is die bossen uitdunt, is het in Groot-Brittannië graasland voor schapen, herten en vee.”
Hoe kan het Westen, dat vaak om het hardst roept om de bescherming van het Amazonewoud, zijn eigen regenwouden redden, zegt DellaSala? “Eerst en vooral, door ze regenwouden te noemen,” zegt hij.
De milieubeweging in Groot-Brittannië doet dat al. Voor zijn online voorlichtingscampagne “The Lost Rainforests of Britain” werkt de Britse natuurbeschermer Guy Shrubsole met de emotionele kracht van dit woord, waarvan bijna iedereen nu weet dat het de moeite waard is om het te beschermen. De Brit heeft ook samengewerkt met Alan Lee, de illustrator van J.R.R. Tolkiens beroemde fantasyroman The Lord of the Rings. Tolkien was sterk geïnspireerd door het Britse bos. Een van zijn centrale motieven is de bescherming van de bossen, die in zijn boek ten prooi vallen aan de machines van de industrialisatie. Lee’s betoverende illustraties weerspiegelen de sprookjesachtige kwaliteit van de oorspronkelijke regenwouden. Ze helpen te begrijpen hoe uniek en kostbaar deze landschappen zijn. “Ik denk dat we naar het verleden moeten kijken om te zien wat we in de toekomst terug moeten brengen,” zegt Shrubsole.
DE ERFGENAMEN VAN TOLKIEN
“The Lost Rainforests of Britain” gaat echter over veel meer dan emoties oproepen. De organisatie laat wetenschappelijke studies uitvoeren die aantonen dat met de nodige politieke wil tot twintig procent van de regenwouden in Groot-Brittannië herbebost zou kunnen worden; ze voert ook campagne tegen invasieve rododendronsoorten die het ecosysteem bedreigen en dringt er bij parlementsleden op aan om op te komen voor de bescherming van het regenwoud.
Met succes. Door haar volhardende campagne berichten steeds meer media in het Verenigd Koninkrijk over het vergeten ecosysteem. Volgens een YouGov-peiling van oktober 2022 in opdracht van The Lost Rainforests of Britain is 93 procent van de Britten nu voorstander van de bescherming van hun regenwouden en vindt 80 procent dat dit door de overheid moet worden gefinancierd. In februari 2023 kondigde de Schotse regering plannen aan om invasieve soorten uit de Schotse regenwouden te verwijderen en de herbebossing ervan te bevorderen. Grote Britse milieuorganisaties zoals de Wildlife Trust en de Woodland Trust hebben zich aangesloten bij Shrubsole en gezamenlijk een open brief gepubliceerd aan het Ministerie van Milieu waarin wordt opgeroepen tot een regenwoudstrategie voor het hele Verenigd Koninkrijk.
100 PROCENT MILIEUBESCHERMING
Goed bewaakte natuurreservaten, zegt de Amerikaanse bioloog DellaSala, zijn de meest effectieve remedie tegen de uiteindelijke dood van gematigde regenwouden.
Dat geldt ook in de VS. Het huis van de reusachtige bomen is nog steeds groot vergeleken met de rest van de gematigde regenwouden in de wereld, maar het is ernstig bedreigd. “Wij milieugroepen roepen op tot de bescherming van de kleine overblijfselen van oerbossen*, waaronder de regenwouden in Californië, Washington en Oregon,” zegt DellaSala. In tegenstelling tot Zuid-Amerika is er in de Verenigde Staten geen probleem met illegale ontbossing. Het probleem is de legale houtkap. “De meeste ongerepte bossen bestaan uit land dat eigendom is van de staat of van de federale overheid. Maar slechts 24 procent is beschermd tegen kap. We eisen dat president Biden er 100 procent van maakt. Onze toekomst hangt af van dit koolstofreservoir.”
BODY OF KNOWLEDGE: INHEEMSE PRAKTIJKEN
Het beleid van Joe Biden tot nu toe geeft DeSalla in ieder geval een beetje hoop. In 2021 gaf de president opdracht tot een analyse van de acties die ondernomen moeten worden om tegen 2030 30 procent van alle Amerikaanse bossen te beschermen. Bij het opmaken van de balans voorzag DellaSala de regering van alle gegevens die hij en zijn milieuorganisatie Wild Heritage al hadden verzameld. Maar het ontbreekt nog steeds aan de nodige wetgeving om de ommezwaai te maken. “Het is ook noodzakelijk dat de regering in haar toekomstige strategie rekening houdt met de kennis en belangen van inheemse Amerikaanse gemeenschappen die al vele eeuwen zorg dragen voor de kustbossen,” zegt de bioloog. Het goede nieuws is dat milieuorganisaties zoals Redwoods League in Californië al nauw samenwerken met inheemse gemeenschappen op het gebied van zaken als gecontroleerde kleine branden in een te dichte onderlaag, een eeuwenoude inheemse gewoonte. Dit voorkomt dat bosbranden zich uitbreiden.
In juli 2022 waren er elke dag beelden op de Californische televisie te zien toen brandweerlieden probeerden de reusachtige bomen van het land te beschermen tegen de vlammen van gigantische bosbranden. De rook boven de nationale parken van Californië was zo giftig dat veel parken werden gesloten.
Al enkele jaren wordt de westkust van de VS geteisterd door steeds verwoestender branden. Talent, de woonplaats van Dominick DellaSala, werd ook half verwoest door de vlammen. “Extremer wordende droogtes veroorzaken vaker branden. De dunne, droge stammen op de jonge houtplantages zijn een kant-en-klaar maal voor de branden. Ze verspreiden zich dus snel en bereiken de oerbossen.” De resulterende uitstoot blijft het klimaat opwarmen. Dus als we niets doen om deze vicieuze cirkel te doorbreken, zullen ze binnenkort niet meer bestaan, de boomkathedralen van het Westen.
*Ook wel oerbossen genoemd, zijn bossen met een natuurlijke soortenpopulatie die helemaal niet of slechts in zeer geringe mate door de mens zijn beïnvloed.
Bron: The Good Impact en Het Groene Podium.
