In onze serie “In gesprek met…” ontmoeten we elke week een nieuwe pionier. Een groene pionier is een bijzonder soort innovatieve ondernemer die het pad effent naar een écht groene economie. Vandaag is het de beurt aan Jaap Korteweg, oprichter van de Vegetarische Slager. Leer meer over de laatste ontwikkelingen op het gebied van vegetarisch eten en de successen en frustraties van deze groene pionier.
Wie ben je?
Ik ben Jaap Korteweg, negende generatie boer van een biologisch akkerbouwbedrijf in Brabant. Ooit, 25 jaar geleden, was ik de eerste biologische akkerbouwer daar. Maar de meeste mensen kennen me van de Vegetarische Slager, waar ik 15 jaar geleden mee begonnen ben. Nu ruim vijf jaar geleden hebben we het verkocht aan Unilever. En met die middelen die we daardoor beschikbaar hebben gekregen, vier jaar geleden, begonnen we met de roestvrijstalen koe, Margaret, om ook de melkkoe overbodig te maken. Het is een machine die we voeren met gras en waar melk uitkomt. En in ons geval richten we ons op de kaas.
Hoe ben je in de duurzaamheid terechtgekomen?
Ik ben opgegroeid in de jaren 60/70 op een boerderij, een normaal akkerbouwbedrijf. En toen was eigenlijk het dieptepunt qua milieu. Er werd toen veel gespoten. Ik hoorde wel de verhalen van mijn vader hoe dat vroeger was. In zijn jeugd waren er nog allerlei dieren die er in mijn tijd niet meer voorkwamen. In de jaren 60/70 was alles dood. De sloten waren dood, vis was dood. Roofvogels zag je niet meer bij ons in de polder. Gelukkig is dat al enorm verbeterd. Want de laatste 40 a 50 jaar, door allerlei milieubeleid, heb je die dieren weer terug zien komen voor een deel. Dus het heeft me altijd wel geïnteresseerd. Ik was in 1997 vegetariër geworden in de tijd van de varkenspest. Maar het was voor mij heel duidelijk hoe moeilijk dat is als je zo van vlees houdt zoals ik doe als een enorme vleesliefhebber. Dus toen, in 2007 of 2008 denk ik dat het was, dacht ik: laten we de vleesmachine gaan ontwikkelen. Dat is een apparaat wat je voert met diervoer, met bonen en granen, waar vervolgens vlees uitkomt. En dat ben ik gaan doen. Klein begonnen, maar dat is een groot succes geworden. Dat is nu in ruim 50 landen in de wereld te koop. Door de enorme kracht die Unilever heeft en het internationale netwerk.
Hoe gaat het nu?
Ja, nu leven we in een spannende tijd. Want wat je merkt is dat bijvoorbeeld de producten van de Vegetarische Slager nu in 50 landen bij Burger King liggen. Maar in Duitsland is 20% van de Whopper de plantaardige burger van de Vegetarische Slager. En 1 op de 4, dus 25% van de Long Chicken is ook vegetarisch. Dat is natuurlijk gigantisch. Maar wat je ook merkt is dat de tegenkrachten nu groot worden. De conservatieve vleesbusiness ziet een serieus probleem dat dat echt aan het kantelen is nu. En dat is voor veel vleesbedrijven niet zo’n probleem die gewoon vlees inkopen. Bijvoorbeeld voor de slachterijen, voor de veevoerleveranciers wel. Want dat betekent dat die gewoon kunnen stoppen. Dus je ziet nu een enorme tegenlobby. Bijvoorbeeld dat producten verdacht gemaakt worden vanwege gezondheid. Terwijl als je dat doorleest in onderzoek, zijn ze gezonder dan hetgeen wat het vervangt. Het is een spannende tijd en het komt er nu echt op aan om ook mensen goed voor te lichten. Want ze worden in ieder geval vanuit allerlei belangen verkeerd voorgelicht
Wat is voor jou een succes?
We zijn nu vier jaar bezig in het laboratorium om micro-organismen te laten werken als een melkkoe. En dat heeft ervoor gezorgd dat we met caseïne, dat is het melkeiwit waarvan de kaas gemaakt wordt, voldoende hadden om echt serieuze kaasjes te maken. We hebben die kunnen proeven en het is gewoon echt kaas. Die micro-organismen doen precies hetzelfde wat de koe doet, alleen dan vele malen efficiënter. Als je na vier jaar zo’n product ook echt kunt proeven en ook proeft dat het echt kaas is, dan is dat natuurlijk een hele bijzondere stap.
Hoe kan er nog meer succes behaald worden?
Doordat mensen natuurlijk de producten kopen en doordat ze erin investeren. Dat kan zijn in geld, maar kan ook zijn in het zelf gaan doen als je kennis hebt die bijdraagt aan die transitie waar we voor staan. Of het nou gaat om eiwit of energie of sociaal, wat dan ook. Maar dat je kijkt binnen je eigen mogelijkheden wat je kunt doen. Waarbij je succes moet definiëren als: Als ik het maar gewoon probeer, dan ben ik geslaagd. Even los van of dat nou precies lukt wat je voor ogen hebt. Maar het feit dat je je gewoon in gaat zetten. En als iedereen dat gaat doen naar vermogen dan zul je zien dat het snel gaat.
Wat is je grootste frustratie?
Dat commerciële bedrijven eigenlijk ongelimiteerd reclame kunnen maken voor de meest vreselijke producten waar mensen aan verslaafd raken. Dan denk ik niet alleen aan drank en roken, maar ook gewoon aan vet, zoet en zout. Dat is ook hartstikke verslavend. Voor mensen die te zwaar zijn is het heel moeilijk om over te gaan op een ander eetpatroon, dus je moet het eigenlijk voorkomen.
En een andere frustratie is dat wetenschappelijke, onafhankelijke, niet commerciële voorlichting gewantrouwd wordt en dat als bemoeizuchtig wordt gezien. Maar dat moeten we eigenlijk helemaal gaan kantelen. Dat is slecht geregeld. Maar goed, ik denk dat je je daar heel erg kan door laten frustreren of je kunt gewoon aan de slag gaan. En dat is toch het beste medicijn denk ik tegen die frustratie.
Waar word je echt gelukkig van?
Waar ik echt gelukkig van word, zijn de geweldige kansen die we hebben als mensheid. We zijn echt in staat om een prachtige wereld veel mooier dan nu te creëren voor de komende generaties. Of dat er nou 10 of 11 miljard zijn, of zelfs 15 miljard. Die wereld kan er prachtig uitzien. En veel beter en veel schoner en veel mooier dan nu. Met alles wat we wensen. Dat zie ik als een bijzondere kans.
Wil je meer weten of Jaap Korteweg of wil je sparren over dit onderwerp?
We komen graag met onze lezers in contact!
Stuur ons een mailtje naar redactie@hetgroenepodium.nl.
