Volledig uitstootvrij bouwen in 2030, dat is het doel van de Nederlandse overheid. Elektrisch materieel op de bouwplaats is een van de manieren om de bouw duurzamer te maken. Bouwbedrijf BAM Infra Nederland heeft onlangs de eerste funderingsmachine op diesel vervangen door een elektrische variant. Een primeur, want zo’n machine bestond nog niet.
De nieuwe, elektrische funderingsmachine is zo’n 36 meter hoog en weegt meer dan 100.000 kilogram. Hij kan tot tweeëndertig meter diep boren en tot zesentwintig meter diep heien, waardoor hele gebouwen, bruggen en windmolens op hun plek blijven. Het is de eerste in z’n soort met een accupakket in plaats van een verbrandingsmotor. Waar eerder 500 liter diesel per dag werd opgeslurpt, werkt de machine nu op batterijen. Bouwbedrijf BAM bestelde de elektrische funderingsmachine bij Woltman. Omdat zo’n machine nog niet op de markt was, ontwikkelden de twee bedrijven hem samen.
ACCU VAN TWINTIG TESLA’S
De nieuwe funderingsmachine is een grote jongen die om veel vermogen vraagt. “Dat vermogen is niet zo’n probleem”, vertelt Ronald IJntema, commercieel directeur bij Woltman. “Met elektromotoren is dat goed te regelen. De ware uitdaging is dat je een hele werkdag en in verschillende weersomstandigheden met zo’n machine moet kunnen werken. Bij voorkeur wil je alleen ’s nachts opladen.” Met andere woorden: de batterijcapaciteit moet groot genoeg zijn om het acht uur lang vol te houden. Er werd een accupakket ontwikkeld van 1,2 megawattuur, wat gelijkstaat aan twintig Tesla’s. Hiermee is het mogelijk om de hele werkdag te boren. Na een nacht aan de stekker is de machine weer klaar voor de volgende klus.
VAN MAATWERK NAAR MAINSTREAM
De elektrische funderingsmachine is er gekomen op aanvraag van BAM, maar is nu ook te bestellen door andere bouwbedrijven. Richard Piekar, directeur inkoop bij BAM, hoopt dat emissieloze bouwmachines binnenkort meer mainstream worden. Piekar: “Wat je op bouwbeurzen ziet, is dat veel partijen met elektrisch en waterstof materieel nog in de experimentele fase zitten. Vooral als het gaat om de grote modellen. Wil ik een elektrische machine aanschaffen, dan wordt deze naar Nederland gestuurd inclusief dieselmotor om vervolgens hier om te bouwen. Duurzaam materieel wordt nog niet in de fabriek geproduceerd, waardoor elke machine haast een aparte ontwikkeling is. Het moet net als deze funderingsmachine cataloguswerk worden, dat mensen het zo kunnen bestellen. Maar daar zijn we nog niet.”
DURVEN INVESTEREN
De ontwikkelsnelheid van duurzaam materieel wordt gestuurd door de vraag, erkent Piekar. “Daar zit een uitdaging voor de bouwbranche. BAM is een groot bedrijf. Dat kan z’n nek uitsteken, dat hebben we ook gedaan. Maar op dit moment is er ook onzekerheid in de sector. We hebben te maken met stikstof, de bouw loopt vast. Voor bedrijven brengt dat risico met zich mee om te investeren, laat staan om extra investeringen te doen.”
De kosten van elektrisch materieel zijn twee tot drie keer zo hoog als een gelijkwaardig fossiel model, weet machinebouwer IJntema. “Enerzijds kijk je natuurlijk naar de investering van de machine. Anderzijds moet je ook de kosten van het werk meenemen. Dan weet je wat een machine per jaar, per uur of per klus kost. Een elektrische machine is duurder in aanschafwaarde, maar je hoeft geen diesel meer te kopen en het onderhoud is een stuk minder. Feit blijft dat je voorafgaand moet investeren in duurzamer materieel. Lang niet ieder bedrijf kan zich dat veroorloven.”
Piekar valt bij. “Voor mij is het simpel. Die investering doe ik om het uiteindelijk terug te verdienen. Dus die machine moet wel draaien. Als dat niet gebeurt door een bouwstop, stikstof of wat dan ook, dan kost het alleen maar geld. Het is niet gek dat mensen voorzichtig zijn om zulke investeringen te doen.” Dat de overheid subsidies en financiële regelingen beschikbaar stelt, is volgens Piekar een beperkte zekerheid. “Je weet niet honderd procent zeker dát je het geld krijgt. Daarbij denk ik niet dat het gezond is om alleen te investeren op het moment dat er subsidies beschikbaar zijn. Verduurzamen moet rendabel zijn.”
AANBESTEDINGEN
Om dit te bereiken, moet duurzaamheid lonen in aanbestedingen. Piekar ziet dit langzaam maar zeker steeds vaker gebeuren. “Maar dit gaat langzaam”, geeft hij toe. “Het is echt een verandering. Die transitie gaat niet over één nacht ijs. Een Rijkswaterstaat neemt milieuvoordelen nu actiever mee in zijn aanbestedingen dan eerder het geval was.”
NIEUWE MANIER VAN WERKEN
Inmiddels zijn bij bouwbedrijf BAM de eerste palen elektrisch de grond in geboord. Op de bouwplaats vraagt dit om een andere manier van werken. Piekar: “Zo’n machine voelt en werkt anders. De mensen die ermee werken, waren eerst trots op motorvermogen en een dikke zwarte pluim uit de uitlaat. Dat is er niet meer, maar de ploeg is trots dat ze deze machine mogen bedienen. En er zijn veel voordelen: zo maakt de machine veel minder lawaai en nu er geen diesel meer wordt verbrand, komen er geen CO2 en fijnstof vrij.”
IJntema erkent dat elektrisch werken om meer flexibiliteit vraagt. “Wanneer je een dieseltank van 500 liter leeg hebt, vul je ‘m en je kan weer door. Dat is bij elektrisch boren toch anders. Als je nog twee palen moet boren en je hebt nog maar batterij voor één paal, dan moet je toch echt even bijladen. Wat dat betreft, vraagt het om iets meer planning.” Al benadrukt hij dat de funderingsmachine een hele werkdag meegaat.
MEER MATERIEEL VERDUURZAMEN
Naast de enorme funderingsmachine kan er nog meer bouwmaterieel geëlektrificeerd worden. Bij BAM zijn ze daar druk mee bezig. Piekar: “De eerste grote asfaltset is volledig emissieloos: van de walsen tot de asfaltspreider. Dit gaan we verder uitrollen voor de andere asfaltapparatuur.” De investeringen zijn niet geheel zonder risico, weet Piekar. “De ontwikkeling van elektrische apparatuur gaat snel. De batterijcapaciteit en de actieradius worden alleen maar beter. Wellicht is er volgend jaar nog een veel betere machine, terwijl de elektrische variant die ik nu aanschaf nog tien of vijftien jaar mee moet. Dat is een risico wat we nu nemen.”
Ook Dieseko Group B.V. (moederbedrijf van Woltman) gaat door met verduurzamen. Het bedrijf richt zich onder andere op elektrische trilblokken. Deze worden gebruikt om buispalen en damwanden in de grond te trillen of juist eruit te trekken. IJntema: “We gaan nieuwe trilblokken voorzien van elektrische aandrijving. Daarnaast liggen in Nederland honderden oude trilblokken die nog lang niet afgeschreven zijn. Deze worden aangedreven met een dieselaggregaat. Om te voorkomen dat bouwers deze blokken gaan afschrijven om naar emissieloos te gaan, leveren we elektrisch aangedreven powerpacks met een batterijset. Deze worden aan de bestaande trilblokken gekoppeld, waardoor diesel wordt vervangen door elektriciteit. Het is zonde om de trilblokken die het nog prima doen, af te schrijven. Dat is tenslotte ook niet duurzaam”, besluit IJntema.
Dit artikel ”Primeur: BAM werkt heipalen elektrisch de grond in” verscheen eerder op Change inc.
