Labvlees, ook wel gekweekt of gecultiveerd vlees genoemd, is echt vlees dat rechtstreeks uit dierlijke cellen is gekweekt. Volgens Eric Schuzle, vice-president product atd regulation bij UPSIDE Foods, zijn deze producten echt vlees, gemaakt zonder de noodzaak om dieren te fokken en te slachten.”
Gekweekt vlees klinkt misschien als iets van de toekomst, maar het is dichterbij de schappen van de supermarkt dan je denkt. In vet, het eerste stuk laboratoriumvlees kwam in 2013 op het wereldtoneel toen een team van de Universiteit van Maastricht de eerste hamburger presenteerde die was geproduceerd door runderstamcellen. Destijds kostte het maken van deze oorspronkelijke hamburger meer dan 300.000 dollar. Maar onderzoekers ontdekten dat ze twee jaar later de kosten konden terugbrengen tot 11.36 dollar.
Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties zal de wereldbevolking tegen 2050 de 9,1 miljard overschrijden, en op dat moment zullen de landbouwsystemen niet in staat zijn genoeg voedsel te leveren om iedereen te voeden. Maar kan laboratoriumvlees deze leegte helpen opvullen? Dit is wat we tot nu toe weten.
Hoe wordt lab-vlees gemaakt?
Volgens onderzoekers in het Journal of Integrative Agriculture wordt in het laboratorium gekweekt vlees gemaakt met behulp van de meer dan 100 jaar oude techniek van in vitro groei van spierweefsel.
“Het proces van het maken van kweekvlees is vergelijkbaar met het brouwen van bier, in die zin dat dit een industrieel celkweekproces is, gebaseerd op een goed uitgewerkte fermentatietechnologie,” zegt Schuzle. “Maar in plaats van gist of bacteriën kweken we dierlijke cellen. We beginnen met een kleine hoeveelheid cellen van kwaliteitsvee, zoals een koe of een kip, en zoeken uit welke van die cellen het vermogen hebben om zich te vermenigvuldigen en heerlijke vleesproducten te vormen.
“Van daaruit plaatsen we de cellen in een schone en gecontroleerde omgeving en voorzien ze van de essentiële voedingsstoffen die ze nodig hebben om zich op natuurlijke wijze te vermenigvuldigen en te rijpen. In wezen kunnen we de natuurlijke omstandigheden in het lichaam van een dier nabootsen, zodat de cellen kunnen blijven groeien. Zodra het vlees klaar is, oogsten we het, verwerken het zoals conventionele vleesproducten en verpakken, koken of bereiden het op een andere manier voor consumptie.”
Schuzle voegt toe: “We zijn enthousiast over dit als een nieuwe manier om vlees te produceren omdat onze cellen vele malen verder kunnen groeien in vergelijking met die in het dier. In feite kunnen we uit de cellen van één dier vele jaren lang vele dieren kweken.”
Is laboratoriumvlees duurzamer?
Het fokken van vee heeft een enorme impact op het milieu. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties is de totale uitstoot van de veeteelt wereldwijd goed voor 14,5% van alle broeikasgasemissies, waarbij rundvee en melkvee goed zijn voor ongeveer 65% van de uitstoot van de veeteeltsector.
Dan is er nog het gebruik van land en water. Uit onderzoek blijkt dat voor de productie van één kilogram rundvlees gemiddeld 15.414 liter water nodig is, terwijl bijna 80% van de landbouwgrond in de wereld wordt gebruikt voor de productie van rundvlees, volgens een artikel van Our World in Data van de Universiteit van Oxford.
Een betere broeikasgasemissie-efficiëntie is voorgesteld als een van de grootste potentiële voordelen van kweekvlees in vergelijking met conventionele veeteeltsystemen. Dit is echter nog steeds een kwestie van controverse. Volgens een studie uit 2019 in het tijdschrift Scientific Research kan “het vervangen van conventioneel geproduceerd vlees door kweekvlees mogelijk helpen de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, omdat in plaats van meer land te gebruiken voor de noodzakelijke landbouwgewassen die nodig zijn voor de veeteelt, grote gebieden kunnen worden vrijgegeven en herontwikkeld of gebruikt voor andere doeleinden, zoals het afvangen van koolstof.”
En een vergelijkende studie uit 2011 in het tijdschrift Environmental Science & Technology was het daarmee eens: “In vergelijking met conventioneel geproduceerd Europees vlees gaat kweekvlees gepaard met ongeveer 7%-45% minder energieverbruik, 78%-96% minder uitstoot van broeikasgassen, 99% minder landgebruik en 82%-96% minder watergebruik, afhankelijk van het vergeleken product.”
Een onderzoeksartikel uit 2020, waarin de temperatuursimpact van de productie van rundvlees en kweekvlees op alle tijdstippen tot 1000 jaar in de toekomst tegen elkaar werden afgezet, is echter van mening dat de jury nog niet weet of in het laboratorium gekweekt vlees een “klimaatvriendelijker alternatief” kan bieden.
De onderzoekers concludeerden: “De klimaateffecten van de productie van kweekvlees zullen afhangen van welk niveau van koolstofvrije energieopwekking kan worden bereikt, en van de specifieke milieuvoetafdrukken van de productie. Er is behoefte aan gedetailleerde en transparante levenscyclusanalyses van echte productiesystemen voor kweekvlees. Op basis van de momenteel beschikbare gegevens geeft gekweekte productie niet noodzakelijk een vrijbrief voor ongebreidelde vleesconsumptie.”
Is laboratoriumvlees gezonder?
Als lab-vlees in de schappen ligt, kan het gezonder zijn dan dan vlees van vee. Volgens onderzoekers in het Journal of Scientific Research, “komt dit door de mogelijkheid van de technologie om het profiel van essentiële aminozuren en vetten te wijzigen, en te verrijken met vitaminen, mineralen en bioactieve stoffen.”
Grace Derocha, nationaal woordvoerster van de Academy of Nutrition and Dietetics, is het daarmee eens. “Er moet meer onderzoek worden gedaan, maar het zou op de lange termijn gezonder kunnen zijn,” zegt ze. De factor controle speelt een rol, wat betekent dat het in een laboratorium gekweekte vlees wordt gemaakt in een steriele omgeving in tegenstelling tot geconcentreerde diervoederoperaties.
Er zijn minder antibiotica en milieueffecten bij in het laboratorium gekweekt vlees. Bovendien zou de wetenschap in de toekomst de hoeveelheid vet kunnen veranderen en controleren, cholesterol kunnen verlagen of zelfs hart-gezonde vetten kunnen toevoegen, zoals omega-3 vetten, die gewoonlijk afkomstig zijn van vette vis.”
Is laboratoriumvlees veganistisch?
Technisch gezien is laboratoriumvlees niet veganistisch. Om een product geschikt te maken voor een veganistisch dieet, mag het geen dierlijke producten of bijproducten bevatten en mag het niet getest zijn op dieren. En, zoals we hebben uitgelegd, lab-
gekweekt vlees gemaakt door het kweken van dierlijke cellen afkomstig van hoogwaardige dieren.
Wanneer komt laboratoriumvlees beschikbaar?
Vanaf september 2022 zijn er volgens de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) geen huidige voedingsproducten gemaakt van gekweekte dierlijke cellen te koop op de Amerikaanse markt. Maar dat wil niet zeggen dat die er in de nabije toekomst niet zullen komen.
Een woordvoerder van de FDA zegt: “Fabrikanten zijn over het algemeen bezig met het opschalen van hun processen om consequent hoeveelheden te produceren die groot genoeg zijn om concurrerend geprijsd te zijn.”
Fabrikanten zullen er ook voor moeten zorgen dat hun kweekvlees voldoet aan een strenge lijst van criteria om hun product in de schappen van de supermarkt te krijgen. De woordvoerder legt uit: “Naarmate deze producten dichter bij de Amerikaanse markt komen, werken we nauw samen met de Food Safety and Inspection Service (FSIS) van het Amerikaanse ministerie van Landbouw (USDA), die met de FDA de jurisdictie over bepaalde van deze producten deelt. Voedingsmiddelen voor mensen die met gekweekte dierlijke cellen zijn gemaakt, moeten aan dezelfde strenge eisen voldoen, waaronder veiligheidseisen en nauwkeurige etikettering, als alle andere voedingsmiddelen die door de FDA en de USDA-FSIS worden gereguleerd.”
De FDA bevestigde dat zij reeds in gesprek is met meerdere bedrijven voor verschillende soorten gekweekte celvoedingsproducten, waaronder die gemaakt van gekweekte zeevruchtencellen.
Dit artikel dient uitsluitend ter informatie en is niet bedoeld als medisch of dieetadvies.
Het artikel Laboratoriumvlees: hoe het wordt gemaakt, duurzaamheid en voeding verscheen eerder op Live Science.
